Data het nieuwe goud, maar kunnen we het verzilveren?

De verwachtingen van data zijn hooggespannen. Data als het nieuwe goud. Data die belangrijke inzichten geeft om bijvoorbeeld maatschappelijke opgaven beter aan te kunnen pakken. Inzicht in de leefbaarheid van de stad, in de ontwikkeling van criminaliteit, in leerprestaties op scholen afgezet tegen de omstandigheden waarin kinderen opgroeien en ga zo maar door. Slimme algoritmes interpreteren de data en geven conclusies op een presenteerblaadje. Of blokkeren zelf alvast een rekening of uitkering als de data daar aanleiding toe geeft.

Data heeft potentie. Zeker. Tegelijk is het allerminst vanzelfsprekend dat data en ICT zinvol bijdragen aan het realiseren van maatschappelijke opgaven. Ik noem drie zaken die enorm in de weg kunnen staan: privacy-kramp, digitale onhandigheid en aanhoudende spraakverwarring tussen ‘business’ en ‘ict’. Organisaties die dit herkennen, hebben echt iets te doen. Daar liggen grote kansen om als organisatie te versnellen.

Door Pieter Guis. Sparringpartner voor managers en projectleiders voor het creëren van beweging in organisaties o.a. bij de implementatie van de Omgevingswet

Privacy-kramp

Bescherming van persoonsgegevens is een groot goed. Met de komst van de AVG is de aandacht voor privacy flink toegenomen. Ik denk dat dat een goede ontwikkeling is. Maar door schandaalverhalen over dataleks zit de schrik er goed in bij organisaties en medewerkers die met gevoelige gegevens werken. Dat is jammer. Ik zie de kramp ontstaan. Het zekere voor het onzekere nemen. Geen gegevens delen met partners of pas zo laat mogelijk. Alle zienswijzen anonimiseren, ook al gaat het om een publiek participatieproces. Ik zie veel onwetendheid over wat nu wel en niet mag. Gecombineerd met angst om de fout in te gaan legt dat de informatie-uitwisseling en broodnodige samenwerking lam. Terwijl er best heel veel kan. Zorg als organisatie dat de mogelijkheden helder zijn en steun je medewerkers in de keuze die zij soms dagelijks hebben te maken. Investeer in data-wijsheid!

Digitale onhandigheid

Ik heb serieus gedacht dat werkend Nederland steeds handiger aan het worden was in de omgang met digitale middelen en data. Toch zie ik een heel ander beeld. Het lijkt wel of vaardigheden minder worden. Dat geldt niet specifiek voor ouderen. Onlangs was nog in het nieuws dat de digitale vaardigheden van kinderen en jongeren vies tegenvallen. Ik zie dat veel mensen weinig energie willen steken in de omgang met ICT. Wie niet direct met een bepaalde app overweg kan downloadt gewoon een andere. Tegelijk wordt de software die ons moet helpen in onze werkprocessen steeds geavanceerder. Heel veel functionaliteit blijft onbenut en dit gat wordt steeds groter.

Investeer in het ontwikkelen en onderhouden van digitale vaardigheden. Laat het een gespreksonderwerp zijn. En trap niet in de mooie verhalen van de softwareleverancier over welke mogelijkheden hun pakket wel niet heeft. Ga voor het meest intuïtieve, meest gebruiksvriendelijke pakket, dan heb je de meeste kans dat veel functionaliteit benut wordt. Of vereenvoudig het pakket dat je al gebruikt. Binnen een gemeente hebben we op zeker moment simpelweg als doel gesteld om het aantal muisklikken in het vergunningenproces drastisch te verminderen. Hiermee konden medewerkers zich weer meer richten op de inhoudelijke afweging in plaats van op het systeem. Directe winst.

Spraakverwarring

En dan hebben we nog het probleem dat managers en medewerkers in het primaire proces en ICT-ers elkaar vaak maar moeilijk begrijpen. Ze spreken elkaars taal niet. Uitzonderingen daargelaten en die maken meteen een groot verschil. De manager die snapt hoe ICT werkt, wat mogelijk is en waar hij op moet letten. Die kan zijn behoefte scherp specificeren en dat is precies wat de ICT-er nodig heeft. Of de ICT-er die zich echt kan verplaatsen in de gebruiker en zo slimme en praktische oplossingen kan bedenken. Het kan gewoon niet meer zo zijn dat ICT alleen is weggestopt in een aparte afdeling. Op z’n minst zou sterke affiniteit met informatiemanagement, data gedreven werken en alle technologie daaromheen aanwezig moeten zijn buiten de ICT afdeling op alle niveaus in de organisatie. Dan komen de juiste vragen richting ICT en kan ICT al haar creativiteit en kunde uit de kast halen om te voorzien in deze vraag. En daarmee een boost geven aan het realiseren van de ambities van de organisatie. Zorg voor bruggenbouwers. Medewerkers die lol hebben in ICT, managers die een visie hebben op data en informatie in relatie tot organisatiedoelen, een CIO buiten de ICT afdeling en in de directie. Investeer in tweetaligheid!