Op woensdag 30 oktober 2019 vond de themadag Verantwoord en veerkrachtig omgaan met risico’s in een veranderende omgeving plaats voor het Platform Risicomanagement van de Rijksbrede Benchmark Groep. Bijna 40 vakgenoten uit 23 organisaties kwamen bijeen in Utrecht. De themadag werd verzorgd door RONT Management Consultants waarbij opgedane kennis en ervaringen werden gedeeld over risicomanagement en resilience.
Frank van Summeren, adviseur veiligheid en Joost vos, partner bij RONT Management Consultants.
Denkbare en ondenkbare risico’s
Een organisatie staat dagelijks bloot aan diverse risico’s die de continuïteit van de bedrijfsvoering kunnen verstoren. Sommige van deze risico’s zijn denkbaar, andere (haast) ondenkbaar. Om te zorgen dat incidenten uitblijven is het van belang om de denkbare risico’s te kennen en te weten hoe deze risico’s (waar mogelijk) kunnen worden voorkomen of beperkt. Zulke risico’s kunnen met de technieken van risicomanagement worden beheerst. De ondenkbare risico’s vragen om een alternatieve benadering.
Resilience
Denken vanuit resilience betekent niet alleen investeren in maatregelen voor de reductie van specifieke denkbare risico’s, maar ook in het veerkrachtig organiseren van de omgang met ondenkbare risico’s. Door de organisatie en haar omgeving resilient te maken, is zij weerbaar tegen allerlei verschijningsvormen van (on)denkbare risico’s. Bij een resilience ligt de focus op leiderschap, cultuur, houding en gedrag.
Risicomanagement en resilience
Risicomanagement en resilience kunnen elkaar versterken, maar ook afzwakken. Een organisatie kan alleen weerbaar zijn als de beheerkant (door middel van risicomanagement) op orde is. Andersom kan een te grote focus op beheersen leiden tot bureaucratisering en overregulering en daarmee tot een minder wendbare en veerkrachtige organisatie in een veranderende omgeving. Resilience is gebaat bij bewegingsruimte om te investeren in een weerbare organisatie die bestand is tegen allerlei (on)denkbare risico’s waarvan de kans en de impact onzeker is. Hiermee wordt (deels) afgestapt van enkel aandacht voor specifieke maatregelen die bewezen nut hebben tegen een of enkele denkbare voorziene risico’s.
Rijker Verantwoorden
Resilience vraagt om een brede communicatieve aanpak. Zo’n aanpak kan worden ondersteund met de technieken van Rijker Verantwoorden. Rijker Verantwoorden is een communicatieve aanpak die stakeholders mobiliseert , een organisatie in beweging brengt en stimuleert tot anders kijken naar en denken over risico’s. Verantwoording dient op deze manier als middel (ipv als doel op zich) om te laten zien waaraan wordt gewerkt, hoe dit wordt aangepakt, welk breder doel dit dient en welke effecten en (neven)resultaten hieruit voortkomen. Het gevolg is een lerende organisatie die continue reflecteert en adequaat anticipeert op haar (veranderende) omgeving.
Van theorie naar de praktijk
Tot zover de theorie. Maar hoe geef je daaraan handen en voeten? Hoe kan je als manager of als (intern) adviseur resilience op de agenda krijgen? Wat in de organisatie blijkt te hebben gewerkt om medewerkers bewust te maken van risico’s en om de organisatie weerbaarder te maken? Hoe kwam het dat het werkte? Wat deed jij? Wat zijn de risico’s waar veel meer zou moeten gebeuren? Welke ontwikkelingen wil je niet op zijn beloop laten? Waarom niet? Wat in de context is bepalend voor die situatie? Wie zou je moeten beïnvloeden om te voorkomen dat je niet dweilt met de kraan open? Hoe werk je hieraan en wat wil je daarover leren?
Weerbaarheid bevorderen en risico’s managen
Het gesprek over risicobeheersing en een veerkrachtige manier van organiseren moet breed gevoerd worden. Vanuit Rijker Verantwoorden hebben we daartoe een aanpak ontwikkeld. De kernvraag van Rijker Verantwoorden is hoe je het werk op een betekenisvolle manier zichtbaar kunt maken. Rijker Verantwoorden bij risicomanagement betekent op een communicatieve manier tonen hoe mensen werken aan een weerbare organisatie en wat daarvan de effecten zijn. Zoals een deelnemer aan de themadag het verwoorde: “Goede risicoplannen vragen om een goede boodschap. Anders bestaat het risico dat een plan (hoe goed ook) in een la verdwijnt en hierdoor niet het beoogde resultaat oplevert.”
